„Godność przed chlebem” – te słowa padają niemal na początku książki i głęboko zapadają w pamięci. Otóż to! Godność jest fundamentem każdego ludzkiego istnienia. Ale po kolei.
„Godność jest ograniczona do zaistnienia i dystrybucji demokracji i rozwoju, ponieważ kondycja ludzi posiadających wolność, ale pozbawionych świadomości swojej godności, jest fałszywa. Potrzeba przestrzegania czegoś więcej niż pragnienia chleba, aby stanąć w obronie swoich praw”. (Wstęp do polskiego wydania, s. 12).
Deirdre McCloskey w swojej przełomowej książce „Burżuazyjna godność” przekonująco wykazała, że dobrobyt, jaki ludzkość osiągnęła w ciągu ostatnich 250 lat, jest bezpośrednio związany z poszanowaniem ludzkiej godności. Palmer i Warner – autorzy znani w środowisku liberalnym – w książce „Rozwój i godność człowieka, czyli jak walczyć z ubóstwem” rozwijają tę ideę, wskazując, że godność jest fundamentem nie tylko ekonomicznego, lecz przede wszystkim moralnego i społecznego rozwoju jednostki.
Autorzy stworzyli niezwykle potrzebną publikację. Wnikliwie ukazują, że pomoc rozwojowa narzucana odgórnie przez zagranicznych ekspertów i instytucje często okazuje się szkodliwa oraz kontrproduktywna. Zamiast wspierać rozwój lokalnych społeczności, taka pomoc odbiera im godność, pozbawiając ludzi prawa do decydowania o własnym życiu i narzucając rozwiązania, które zamiast pomagać, szkodzą. Skutecznie argumentują, że ubóstwo nie jest jedynie brakiem zasobów materialnych, lecz przede wszystkim konsekwencją braku szacunku dla samostanowienia jednostek.
Palmer i Warner zwracają uwagę, że współczesny świat – choć na wielu polach bardziej dostatni niż kiedykolwiek wcześniej – nadal jest daleki od pełnej realizacji podstawowych praw człowieka tj. prawa do życia, wolności i własności. Ich książka jest apelem skierowanym do nas wszystkich, by aktywnie zabiegać o przywrócenie pełnej godności zarówno sobie, jak i innym ludziom. Liberalne spojrzenie autorów – nazwane przez McCloskey „ideą dorosłości” – odrzuca paternalistyczne podejście traktujące ludzi jak bezradne dzieci czekające na pomoc z zewnątrz. Zamiast tego autorzy podkreślają znaczenie samostanowienia i odpowiedzialności za własne życie.
Ta książka stanowi bardzo istotny głos w debacie na temat skuteczności pomocy rozwojowej. Autorzy przedstawiają liczne przykłady ukazujące, jak lokalna wiedza, szacunek dla kulturowego kontekstu oraz instytucje oparte na godności prowadzą do trwałego rozwoju gospodarczego i społecznego. Jednocześnie stanowczo przeciwstawiają się szkodliwym mitom, zgodnie z którymi biednym można skutecznie pomóc poprzez narzucanie gotowych rozwiązań z zewnątrz.
Książka ta powinna stać się obowiązkową lekturą dla wszystkich, którym zależy na długotrwałym, stabilnym oraz opartym na godności rozwoju człowieka. Jest to wezwanie o zmianę sposobu myślenia o pomocy międzynarodowej – zamiast ulegać pokusie kontroli, powinniśmy zaufać ludziom, dając im przestrzeń do działania, aby mogli samodzielnie realizować własne pomysły.
Publikacja została napisana przystępnym i klarownym językiem, dzięki czemu czyta się ją szybko i płynnie. Autorzy z powodzeniem łączą solidne badania z przykładami z życia codziennego, co czyni lekturę wyjątkowo angażującą.
Książkę bezpłatnie udostępnia Fundacja Wolności Gospodarczej w formie e-booka pod adresem: https://wolnagospodarka.pl/rozwoj-i-godnosc-czlowieka-polskie-wydanie/. Gorąco zachęcam do pobrania i przeczytania – naprawdę warto!
Zdjęcia:
- okładka_rozwój i godność człowieka: Lubimy Czytać